Meesterlijk
Hoe het toch komt, weet ik niet, maar ik kom de laatste tijd steeds terecht in boeken die over het begin van de Eerste Wereldoorlog gaan. Deze roman werd uitgebracht in 1932. Ik las het in een door Elly Schippers herziene vertaling. Het gaat over een adellijke familie Von Trotta. Luitenant Joseph Trotta trok keizer Frans Jozef I tijdens de slag bij Solferino naar beneden en ving een kogel op die anders de keizer geraakt zou hebben. Joseph Trotta werd zodoende de Held van Solferino. Hij werd bevorderd tot kapitein. Deze gebeurtenis werd verkeerd weergegeven in de geschiedenisboekjes en toen de kapitein daarover ging klagen bij de keizer, vond de keizer dat hij er niet zo zwaar aan moest tillen. De kapitein werd gecompenseerd doordat de keizer hem tot baron verhief: Joseph Trotta baron von Sipolje. De zoon van Joseph werd districtshoofd en zijn zoon, Carl Joseph, werd luitenant in het leger. De levens van het districtshoofd en de luitenant vormen de tijdlijn van de roman. Geleidelijk aan gebeuren er soms door pech nare dingen waardoor de familie Von Trotta in verval raakt. Parallel daaraan wordt het verval van het Oostenrijks-Hongaarse rijk beschreven tot aan de dood van de keizer in 2016 en dus ook tot net voorbij het begin van de oorlog in 1914.
Het is een meesterwerk. Alles wordt zo precies getypeerd in dit boek: de omgang van de keizer met zijn volk, de vormelijkheid overal, de vader die telkens de toekomst van de zoon bepaalt. Heel vaak geeft Joseph Roth aan wat de vader en de luitenant eigenlijk willen zeggen - bijvoorbeeld dat ze van de ander houden of om hun vriend geven - maar het toch niet doen vanwege het protocol. Het is allemaal prachtig opgeschreven en daarom vlieg je er niet even doorheen. Je moet de details wel in je opnemen. Daarom heb ik er zeker twee keer zo lang over gedaan om het uit te lezen als normaal.