Shifting Baseline Syndroom

Zeker in verkiezingstijd hoor je politieke partijen zeggen dat het wel meevalt met de natuur. Je ziet immers overal groen als je met je fiets buiten de stad komt. Klopt, alleen zie je daar geen natuur, maar cultuurgras in de wei en bramen en brandnetels in de berm die het heel goed doen op grond die rijk is aan stikstof.

Hoe komt het toch dat sommigen dat groen verwarren met natuur? Het antwoord daarop las ik in de uitgave 01/2023 van Vogels, het blad van de Vogelbescherming. Het heeft te maken met een collectief geheugenverlies over hoe natuur eruit ziet.  Het beeld van de normale natuur verandert: "de shifting baseline". Elke generatie ervaart zijn eigen groene omgeving als de norm voor natuur. Mensen die nu opgroeien, denken dat die brandnetels bij de natuur horen, terwijl ze het gevolg zijn van milieuvervuiling.

Als ik denk aan het weiland van mijn jeugd, dan zie ik gras, maar ook pinksterbloemen en boterbloemen. Ik nam vaak een bosje voor mijn moeder mee. Misschien is het beeld van die bloemen ook al een uiting van vervuiling, in de jaren 60, maar ik weet wel zeker dat dat weiland toen minder vervuild was dan nu.

Mijn kinderen hebben dat beeld nooit gezien en voor hen is de norm voor een natuurlijk weiland inmiddels anders: effen groen en gemaaid. Zij missen de herinnering aan de pinksterbloemen. In het artikel in Vogels wordt Marc Argeloo geciteerd. Hij werkte bij het WNF en bij de Vogelbescherming. Hij schreef het boek Natuuramnesie. Hoe we vergeten zijn hoe de natuur er vroeger uitzag. Elke volgende generatie vergeet hoe de natuur eruit hoort te zien. Elke generatie zal denken dat de huidige omgeving buiten de steden de natuur is zoals die hoort te zijn. De norm verschuift. 

Geen wonder dat politici kunnen verkondigen dat er te veel gebieden als natuur worden aangemerkt. Ze hebben geen flauw idee van wat natuur is. Daarvoor zouden ze in het geheugen van hun voorouders moeten kunnen kijken. Dan konden ze de baseline herstellen.